Türk'ün Gizemli Hikayesi

Mekanik Satranç Robotu The Turk (Türk) 1770 yılında Macar mühendis ve mucit Baron Wolfgang von Kempelen tarafından tasarlanmıştı. Bir satranç masasının önünde oturan, başında kavuğu ve burma bıyıklarıyla bir Türk figürünün bulunduğu robot, en güçlü rakiplerini bile yenebilen bir satranç ustası olarak kısa sürede ünlendi.

Robotun ilk performansı 1770’te Habsburg’ta gerçekleşti. 1809’a gelindiğinde ise The Turk’ün ününe ün katan bir olay yaşandı. Satranç tutkusu ile bilinen Napolyon Bonapart, Viyana'da The Turk’e karşı oynadı ve yenildi. The Turk ayrıca Rus Çarı I. Paul ve Benjamin Franklin gibi isimleri yenmeyi de başarmıştı.

The Turk aslında hileli miydi? Cevabımız; evet. The Turk’ün başında oturduğu geniş masanın içinde, makineyi yönetmek için saklanan bir satranç ustası yer alıyordu. Bu satranç ustasının özel bir mekanizmayla içeriden yönlendirdiği The Turk, 84 yıl boyunca Avrupa ve Amerika'da sayısız satranç oyunu oynadı ve bu oyunların çoğunu kazandı.

The Turk gösterisine başlamadan önce, satranç tahtasının durduğu geniş masanın altında kimsenin olmadığını göstermek için dolap kapakları sırayla açılırdı. Bunu yaparken, dolabın içinde saklanan satranç ustası makinenin içinde pozisyon değiştirip kendisini yeniden konumlandırıyordu. Oyun başladıktan sonra ise yukarıdaki tahtayı rahatlıkla görebiliyor ve The Turk’ün kolunu karmaşık bir mekanizmayla yönlendirerek uygun hamleyi yapıyordu.

The Turk, 1854’te Philadelphia'daki Çin Müzesi'nde çıkan bir yangında yanarak yok oldu. Ancak 18. yüzyıl Avrupa’sında binlerce kişiyi şaşkına çevirerek adını tarihe yazdırmayı da başardı.