Ra'
Forum Koordinatör
- Katılım
- 25 Şubat 2025
- Mesajlar
- 1.450
- Tepkime puanı
- 90
- Puan
- 48
M.Ö. 3. binden itibaren Mezopotamya Suriye ve Mısır sanatlarında rastlanan karışık yaratıklar tanrıların insan şeklinde görülmesiyle ortaya çıkarlar. Tanrısallıklarını vurgulamak için doğaüstü bir şekilde gösterilirler. Yeryüzü ve gökyüzünün en güçlü hayvanlarının birleşimiyle oluşurlar ve dayanılmaz bir güce sahiptirler. Grifon da bu yaratıklardan biridir. Aiskhylosun Prometheusunda ve Heredot Tarihi'nde sözü geçen bu efsanevi varlığa Yunancada gryps denir.
Hyberboreliler ülkesinde İskitlerin elinde bulunan kutsal altınlara bekçilik eden grifonlar tek gözlü Arimaspes tarafından saldırıya uğrar. Aiskhylos havlamaz uzun gagalı kanatlı köpek olarak tanımladığı grifonların Apollonun ve diğer tanrıların takipçileri olduğunu yazar. Cteiasa göre kırmızı göğüslü siyah kuştüylü grifonlar Hindistan dağları üzerinde bulunan saklı hazineyi korurlar. Ayrıca grifon Yunan'da Nemesisle birleştirilir ve Dionysosun şarap çanağının muhafızıdır.
Hayali bir varlık olan grifon kanatlı veya kanatsız aslan vücuduna genellikle kartal olan büyük kuş başına gagaya ve at veya eşek kulağına sahiptir. Korkulan saygı duyulan asil uyanık hızlı güçlü ve sadık gibi iyi nitelikleri yanında günahkar yırtıcı hasis vahşi obur ve gaddar gibi olumsuz özellikleri de vardır. Diğer karışık hayvanlar gibi yaşayıp çocuk yetiştiren ve ölen grifon kanatlarıyla kuş gibi uçup dört ayağıyla da yürüyebilir. Diğer bir çeşidi insan vücutlu kuş başlı ve kanatlı grifon-demondur.
Grifonun ana yurdu Mezopotamyadır ama Giritlilerin dini tasvirlerinde Mikende ve Yunan dekoratif sanatlarında ve Mısırda İranda Anadoluda ve Suriyede önemli bir şekilde yer alır. Mezopotamyada kuş benzeri memeli hayvanlar M.Ö. 4. binden beri bilinir. Uruk ve Cemdet Nasr dönemlerine ait olan Susadan silindir mühürler arasında bilinen tek grifon erkek aslan yelesiyle bir kuş kafasına sahiptir ve bu dönemin diğer yaratıkları gibi iz bırakmadan kaybolmuştur. Urdan bir silindir mühürde Akadların tahta tekerlekli savaş arabasında hava tanrısı görülür. Buradaki kanatlıkuyruklu ve ateş tıslayan ejderha pençeli yaratık Asur İmparatorluğunun sonuna kadar hava tanrısının yanındadır. Grifon savaş arabasını çeker ama savaşçı bir tip değildir.
Orta Asur sanatında çok popüler olan grifondemon M.Ö. 883-859 yılları arasında hüküm süren Asurnasirpalin sarayının özel kısımlarında kabartmalarda görülür. Nimruddan bir taş rölyefte grifon-demon temizlik için elinde bir kova ve kozalak taşır. Kabartmanın ortasındaki yazıtta kralın fetihleri yazılıdır.
Asur saraylarının duvarlarında ve mühürler üzerindeki bu grifon-demon kutsal ağaçta bulunan hayati gücün korunmasıyla görevlidir. Bazen kral Tukilti-ninurtanın mühründe olduğu gibi bu görevi krala nakledip onun arkasında durur. 3. Tiglatpleserin (M.Ö. 744-727) Suriyede saraylar yaptırmasından sonra Asur duvar resimleri Kuzey Suriye sanatından izler taşır.
Resimlerde ve kabartmalarda kapılarda muhafız yaratıklara yer verilir. Grifon ve grifon-demon muhafız görevini ellerinde tutmalarına rağmen daha az önemli durumlarda da -süsleyici unsur olarak- bulunurlar. Bu yaratığın Asurda görevi açıkça anlaşılmadan önem kazanır.
Asurdan bir mühürdeki beş grifondan biri çift kartal başlıdır ve ateş solur. Diğer çift ayaklarıyla onların kanatlarını kaldırır. Dik duran komşu çift ise kanatlı bir güneş diskini kalkık kollarıyla desteklerler. İçlerinde yalnızca çift başlı yaratık insan vücutluyken (grifon-demon) diğerleri aslan vücutludur.
Hyberboreliler ülkesinde İskitlerin elinde bulunan kutsal altınlara bekçilik eden grifonlar tek gözlü Arimaspes tarafından saldırıya uğrar. Aiskhylos havlamaz uzun gagalı kanatlı köpek olarak tanımladığı grifonların Apollonun ve diğer tanrıların takipçileri olduğunu yazar. Cteiasa göre kırmızı göğüslü siyah kuştüylü grifonlar Hindistan dağları üzerinde bulunan saklı hazineyi korurlar. Ayrıca grifon Yunan'da Nemesisle birleştirilir ve Dionysosun şarap çanağının muhafızıdır.
Hayali bir varlık olan grifon kanatlı veya kanatsız aslan vücuduna genellikle kartal olan büyük kuş başına gagaya ve at veya eşek kulağına sahiptir. Korkulan saygı duyulan asil uyanık hızlı güçlü ve sadık gibi iyi nitelikleri yanında günahkar yırtıcı hasis vahşi obur ve gaddar gibi olumsuz özellikleri de vardır. Diğer karışık hayvanlar gibi yaşayıp çocuk yetiştiren ve ölen grifon kanatlarıyla kuş gibi uçup dört ayağıyla da yürüyebilir. Diğer bir çeşidi insan vücutlu kuş başlı ve kanatlı grifon-demondur.
Grifonun ana yurdu Mezopotamyadır ama Giritlilerin dini tasvirlerinde Mikende ve Yunan dekoratif sanatlarında ve Mısırda İranda Anadoluda ve Suriyede önemli bir şekilde yer alır. Mezopotamyada kuş benzeri memeli hayvanlar M.Ö. 4. binden beri bilinir. Uruk ve Cemdet Nasr dönemlerine ait olan Susadan silindir mühürler arasında bilinen tek grifon erkek aslan yelesiyle bir kuş kafasına sahiptir ve bu dönemin diğer yaratıkları gibi iz bırakmadan kaybolmuştur. Urdan bir silindir mühürde Akadların tahta tekerlekli savaş arabasında hava tanrısı görülür. Buradaki kanatlıkuyruklu ve ateş tıslayan ejderha pençeli yaratık Asur İmparatorluğunun sonuna kadar hava tanrısının yanındadır. Grifon savaş arabasını çeker ama savaşçı bir tip değildir.
Orta Asur sanatında çok popüler olan grifondemon M.Ö. 883-859 yılları arasında hüküm süren Asurnasirpalin sarayının özel kısımlarında kabartmalarda görülür. Nimruddan bir taş rölyefte grifon-demon temizlik için elinde bir kova ve kozalak taşır. Kabartmanın ortasındaki yazıtta kralın fetihleri yazılıdır.
Asur saraylarının duvarlarında ve mühürler üzerindeki bu grifon-demon kutsal ağaçta bulunan hayati gücün korunmasıyla görevlidir. Bazen kral Tukilti-ninurtanın mühründe olduğu gibi bu görevi krala nakledip onun arkasında durur. 3. Tiglatpleserin (M.Ö. 744-727) Suriyede saraylar yaptırmasından sonra Asur duvar resimleri Kuzey Suriye sanatından izler taşır.
Resimlerde ve kabartmalarda kapılarda muhafız yaratıklara yer verilir. Grifon ve grifon-demon muhafız görevini ellerinde tutmalarına rağmen daha az önemli durumlarda da -süsleyici unsur olarak- bulunurlar. Bu yaratığın Asurda görevi açıkça anlaşılmadan önem kazanır.
Asurdan bir mühürdeki beş grifondan biri çift kartal başlıdır ve ateş solur. Diğer çift ayaklarıyla onların kanatlarını kaldırır. Dik duran komşu çift ise kanatlı bir güneş diskini kalkık kollarıyla desteklerler. İçlerinde yalnızca çift başlı yaratık insan vücutluyken (grifon-demon) diğerleri aslan vücutludur.
