Ra'
Forum Koordinatör
- Katılım
- 25 Şubat 2025
- Mesajlar
- 1.450
- Tepkime puanı
- 90
- Puan
- 48
Sebepleri:
1.İşgal devletlerinin işgallerini yerleştirmek iste*mesi
2.Osmanlı yönetiminin Mustafa Kemal ve arka*daşlarını etkisiz duruma getirmek istemesi
3.TBMMnin halktan yeni fedakârlıklar istemesi
4.İtilaf devletlerinin milli mücadeleyi iç karışık*lıklarla yıpratmak istemesi
5.Osmanlı ordusunun terhis edilmiş olmasından dolayı asayişsizlik olması
6.Bazı Kuva-yı Milliyecilerin tutarsız davranışları
7.Bazı milli mücadelecilerin tutarsız davranışları
8.Milli mücadele politikasının bazı çıkar çevrele*rini rahatsız etmesi
9.Kürtçülük düşüncesi ve Kürtlerin kışkırtılması
10.Azınlıkların emelleri
11.Bazı Kuva-yı Milliyecilerin düzenli ordunun em*rine girmek istemeyişi
1. İstanbul Hükümetince Çıkarılan Ayaklanmalar
Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu)
Sebepleri:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Boğazlar çev*resine yanaştırmak istememesi
2.İstanbul yönetiminin duyduğu tedirginlikler
Halifelik ordusu denilen isyancı birliğini Süleyman Şefik İngilizlerin istek ve desteği ile hazır*ladı. Birliğin oluşturulmasında genellikle Enver Paşanın ordudan tasfiye ettiği eski subaylar kul*lanıldı.
Özellikleri:
1.İsyan Adapazarı civarında başladı
2.Çerkez Ethem ve Refet Bele tarafından bastı*rıldı
3.İsyanın bastırılması sonucunda Kuva-yı İnziba*tiye birliğinin çoğu milli mücadele saflarına geçti
Açıklama: Ahmet Anzavur ve Kuva-yı İnziba*tiye İsyan*larının başarısız olması İngilizlere; İs*tanbul hükümetinin isyan düzenleme konusunda başarı*sız olduğunu gösterdi ki bundan sonra İn*gilizler kendileri isyan düzenlettirmeye başladılar.
Not: 28 Nisan 1920de Anadoluda, padişah adına, asayiş sağlamak için Anadolu Fevkalade Müfettişliği kuruldu.
Ahmet Anzavur Ayaklanması:
Sebep:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Çanakkale Bo*ğazı çevresine yanaştırmak istemeyişi
2.İstanbul yönetiminin milli mücadeleden duy*duğu tedirginlik.
Özellikleri:
1.İsyan Marmaranın güneyinde Susurluk civa*rında çıkmıştır.
2.Milli mücadelecilere karşı bölgedeki Çerkezler kışkırtıldı
3.İsyan TBMM açılmadan önce başladı
4.Saltanat yanlısı bir isyandır
5.İsyan önce Çerkez Ethem tarafından bastırıl*dıysa da; Ahmet Anzavur tekrar isyan çıkardı. Bu isyanı ise Ali Fuat Cebesoy 20 Mayıs 1920de ke*sin olarak bastırdı.
2. İstanbul Yönetimi ve İşgalcilerce Çıkarılan İsyanlar
Bozkır-Zeynelabidin İsyanı (27 Eylül - 4 Ekim 1919)
1.Milli mücadeleye karşı çıkan ilk isyandır
2.Padişah taraftarı bir isyandır
3.Konya havalisinde çıkmıştır.
Bolu-Düzce Ayaklanması:
1.12 Nisan 1920de başladı
2.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı
3.Çapanoğulları İsyanı
(15 Mayıs-27 Ağustos 1920)
Özellikleri:
1.Yozgat, Çorum ve Tokat havalisinde etkili oldu
2.Bölgedeki Aleviler de kullanılmak istendi
3.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı
4.Delibaş Mehmet-Konya İsyanı (2 Ekim-15 Kasım 1920)
Özellikleri:
1.Halifelik taraftarı bir isyandır
2.Konya ve Ispartada etkili oldu
3.İsyanın çıkarılmasında İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunanlılar etkili oldu
4.Milli kuvvetler karşısında tutunamayan Delibaş Mehmet önce Fransızlara sonra Yunanlılara sığın*mıştır.
5.Cemil Çeto İsyanı (17 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır.
6.Milli Aşireti İsyanı (8 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Fransızlardan destek almıştır
7.Koçgiri Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Kemah ve Divriğide etkili oldu
3.Bu isyanı II. İnönü Savaşı döneminde kurulmuş olan merkez ordusu bastırdı
8.Ali Batı İsyanı (11 Mayıs -18 Ağustos 1919):
Özelikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Diyarbakırda etkili oldu
3.Ali Batı çatışma esnasında öldürüldü
9.Çopur Musa Ayaklanması:
Özellikleri:
1.İsyan Afyonda çıktı
2.İsyanın çıkmasında Yunanlıların kışkırtmaları da etkili oldu
3.İsyan Refet Bele tarafından bastırıldı
3. Kuva-yı Milliyecilerin Çıkardığı Ayaklanmalar
Demirci Mehmet Efe Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler vermiş olan Mehmet Efe, düzenli ordu kurulurken ilk gün*lerde düzenli ordunun emrine girmek istemedi
2.Demirci Mehmet Efe ikna edildi ve efeleriyle birlikte düzenli ordunun emrine alındı.
Çerkez Ethem Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler veren ve isyanların bastırılmasında büyük katkıları olan Çerkez Ethem düzenli ordunun emrine girmeyerek isyan etmiştir.
2.Çerkez Ethem, düzenli orduya karşı girdiği müca*delede başarılı olamayınca; 5 Ocak 1921de Yu*nanlılara sığınmış; Çerkez Etheme bağlı birlikler ise 20 Ocak 1921de düzenli ordunun emrine gir*miştir.
4. Azınlıkların Çıkardığı İsyanlar
Sebepleri:
1.Osmanlıdan toprak koparma düşüncesi
2.Emellerinin olduğu bölgelerde çoğunluk olma düşüncesi ile, Türk milletini yıldırarak, bölgeden kaçırma
3.İşlerini kolaylaştırma düşüncesi ile işgallere ze*min hazırlama
4.İşgal devletlerinin kışkırtmaları
Ermeni isyanları Gümrü ve Ankara Antlaşmaları ile bitirilirken; Karadenizdeki Rum isyanları Şubat 1923e kadar devam etti.
TBMMnin İsyanlara Karşı Aldığı Önlem*ler:
1.İstanbul ile ilişkiler kesildi
2.İstanbul hükümetinin icraatları yok sayıldı
3.İstanbulun halkı milli mücadelecilere karşı kış*kırtmak için yayınladığı fetvalara karşı; Ankara müftüsü Rıfat Börekçi fetva yayınladı
4.Damat Ferit Paşa vatan haini kabul edildi
5.29 Nisan 1920de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıka*rıldı
6.18 Eylül 1920de İstiklal Mahkemeleri kuruldu
7.İsyanlara karşı Kuva-yı Milliye, merkez ordusu ve düzenli ordu kullanıldı
İsyanların Sonuçları:
1.Anadolu daha fazla işgal altında kaldı
2.Milli mücadelenin başarıya ulaşması gecikti
3.Yunanlılar Anadoluda daha fazla ilerledi
4.Kardeşkanı akıtıldı
5.Anadolu birliği zedelendi
6.Ekonomik zayiatlar oldu
7.İsyanları bastıran TBMMnin otoritesi arttı
Açıklamalar:
1.İsyanları kışkırtanlar ve çıkaranlar kutsal değer*leri kullandılar
2.Padişaha bağlılık, milli mücadeleyi halka kötü gös*terdi
3.Asker kaçaklarının bir kısmı isyanların insan gücünü oluşturdu
4.Yunan ordusu dahî bazı dönemlerde halifelik ordusu olarak tanıtıldı
5.İsyanların bastırılmasında TBMMnin güçler birliği ilkesi etkili oldu
6.TBMMye karşı çıkarılan isyanlarda İstanbul yönetimi Milli Egemenliği; İşgalciler Milli Bağım*sızlığı hedef almıştır.
7.Milli Aşireti TBMM açılana kadar milli mücadele taraftarıydı
8.Mayıs 1919da başlayan isyanlar 1921 yılı sonla*rına kadar devam etti.
Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920)
Antlaşmanın Geç İmzalanmasının Sebepleri:
1.Mondros Mütarekesinin kalıcı hükümler içer*mesi.
2.Osmanlıyı paylaşmak isteyen devletlerin çıkar çatışmasına girmesi
3.İşgalcilerin iç isyanlar ve Yunan işgalinin sonu*cunu beklemesi
4.Kurtuluş Savaşının başlamış olması
5.Yunanlıların İzmiri işgal etmesinin paylaşım planlarını değiştirmesi.
· İtilaf devletlerine göre Osmanlı ile imzalanacak olan antlaşma, Türk halkını kısmen rahatlatır ve Mustafa Kemalden koparırdı.
· Yunan güçleri, 22 Haziran 1920de, imzalanacak olan antlaşmanın kabulüne zemin hazırlamak için, Milne Hattını aşarak; Bursa-Uşak çizgisinde harekete geçti. Yunanlılar 20 Temmuz 1920de Doğu Trakyayı işgal ettiler.
· 3 Kasım 1919da İngilizler tarafından Yunanlıların güvenliğinin sağlanması ve Yunan işgalinin yerleşmesi için, İzmir, Aydın, Ma*nisanın bir kısmı, Soma ve Ayvalıkın bir kısmını Yunan işgali altında bırakacak şekilde çizilen ve Yunanlıların ve Kuva-yı Milliyenin karşılıklı olarak geçmesi yasaklanan hatta Milne Hattı denilir.
· Bu gelişmeler üzerine Saltanat Şurası meseleyi görüşmek üzere 22 Temmuz 1920de toplandı. Yapılan şurada Rıza Paşa hariç tüm üyeler Sevr Antlaşmasının imzalanması yönünde kararını bildirdi. Saltanat Şurasının Sevr Antlaşmasını imzalamak istemesinde Bursa ve Doğu Trakyanın işgal edil*mesi etkili oldu.
· Antlaşmanın maddelerini hafifletmek için Damat Ferit Paşa Fransadaki Sevr kasabasına gittiyse de etkili olamadı.
· Sevr Antlaşmasını imzalamak için Rıza Tevfik, Reşat Halis ve Hadi Paşadan oluşan grup Fransaya gönderildi.
· İşgalci devletler Sevr Antlaşmasının imzalanması ile Şark Meselesinin hallolacağına inanıyordu.
· TBMM, Sevr Antlaşmasını tanımadığı gibi; 19 Ağustos 1920de aldığı kararla, antlaşmayı imzala*yanları vatan haini kabul etti. Türk milletinin bu antlaşmaya cevabı ise kurtuluş savaşı oldu. Halk bu durum karşısında milli mücadelenin gereğini daha iyi anladı.
· Padişah, Sevr Antlaşmasının imzalanmasını kabul etmekle hukuka ve milli iradeye aykırı davranmış*tır. Çünkü Kânun-i Esâsiye göre bir antlaşmanın imzalanabilmesi için Meclis-i Mebusanın onayının alınması gerekir.
· Sevr Antlaşması bu yönüyle hu*kuka aykırı olduğu gibi; Meclis-i Mebusanın aldığı Misak-ı Milli kararları ile çeliştiği için milli ira*deye de aykırıdır.
· Türklerin çoğunlukta olduğu Ana*doluyu böldüğü için evrensel beyannamelere de (Fransız İhtilalinin yaydığı fikirler ve Wilson Prensipleri) aykırıdır.
1.İşgal devletlerinin işgallerini yerleştirmek iste*mesi
2.Osmanlı yönetiminin Mustafa Kemal ve arka*daşlarını etkisiz duruma getirmek istemesi
3.TBMMnin halktan yeni fedakârlıklar istemesi
4.İtilaf devletlerinin milli mücadeleyi iç karışık*lıklarla yıpratmak istemesi
5.Osmanlı ordusunun terhis edilmiş olmasından dolayı asayişsizlik olması
6.Bazı Kuva-yı Milliyecilerin tutarsız davranışları
7.Bazı milli mücadelecilerin tutarsız davranışları
8.Milli mücadele politikasının bazı çıkar çevrele*rini rahatsız etmesi
9.Kürtçülük düşüncesi ve Kürtlerin kışkırtılması
10.Azınlıkların emelleri
11.Bazı Kuva-yı Milliyecilerin düzenli ordunun em*rine girmek istemeyişi
1. İstanbul Hükümetince Çıkarılan Ayaklanmalar
Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu)
Sebepleri:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Boğazlar çev*resine yanaştırmak istememesi
2.İstanbul yönetiminin duyduğu tedirginlikler
Halifelik ordusu denilen isyancı birliğini Süleyman Şefik İngilizlerin istek ve desteği ile hazır*ladı. Birliğin oluşturulmasında genellikle Enver Paşanın ordudan tasfiye ettiği eski subaylar kul*lanıldı.
Özellikleri:
1.İsyan Adapazarı civarında başladı
2.Çerkez Ethem ve Refet Bele tarafından bastı*rıldı
3.İsyanın bastırılması sonucunda Kuva-yı İnziba*tiye birliğinin çoğu milli mücadele saflarına geçti
Açıklama: Ahmet Anzavur ve Kuva-yı İnziba*tiye İsyan*larının başarısız olması İngilizlere; İs*tanbul hükümetinin isyan düzenleme konusunda başarı*sız olduğunu gösterdi ki bundan sonra İn*gilizler kendileri isyan düzenlettirmeye başladılar.
Not: 28 Nisan 1920de Anadoluda, padişah adına, asayiş sağlamak için Anadolu Fevkalade Müfettişliği kuruldu.
Ahmet Anzavur Ayaklanması:
Sebep:
1.İngilizlerin, milli mücadelecileri Çanakkale Bo*ğazı çevresine yanaştırmak istemeyişi
2.İstanbul yönetiminin milli mücadeleden duy*duğu tedirginlik.
Özellikleri:
1.İsyan Marmaranın güneyinde Susurluk civa*rında çıkmıştır.
2.Milli mücadelecilere karşı bölgedeki Çerkezler kışkırtıldı
3.İsyan TBMM açılmadan önce başladı
4.Saltanat yanlısı bir isyandır
5.İsyan önce Çerkez Ethem tarafından bastırıl*dıysa da; Ahmet Anzavur tekrar isyan çıkardı. Bu isyanı ise Ali Fuat Cebesoy 20 Mayıs 1920de ke*sin olarak bastırdı.
2. İstanbul Yönetimi ve İşgalcilerce Çıkarılan İsyanlar
Bozkır-Zeynelabidin İsyanı (27 Eylül - 4 Ekim 1919)
1.Milli mücadeleye karşı çıkan ilk isyandır
2.Padişah taraftarı bir isyandır
3.Konya havalisinde çıkmıştır.
Bolu-Düzce Ayaklanması:
1.12 Nisan 1920de başladı
2.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı
3.Çapanoğulları İsyanı
(15 Mayıs-27 Ağustos 1920)
Özellikleri:
1.Yozgat, Çorum ve Tokat havalisinde etkili oldu
2.Bölgedeki Aleviler de kullanılmak istendi
3.Çerkez Ethem tarafından bastırıldı
4.Delibaş Mehmet-Konya İsyanı (2 Ekim-15 Kasım 1920)
Özellikleri:
1.Halifelik taraftarı bir isyandır
2.Konya ve Ispartada etkili oldu
3.İsyanın çıkarılmasında İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunanlılar etkili oldu
4.Milli kuvvetler karşısında tutunamayan Delibaş Mehmet önce Fransızlara sonra Yunanlılara sığın*mıştır.
5.Cemil Çeto İsyanı (17 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır.
6.Milli Aşireti İsyanı (8 Haziran 1920):
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Fransızlardan destek almıştır
7.Koçgiri Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Kemah ve Divriğide etkili oldu
3.Bu isyanı II. İnönü Savaşı döneminde kurulmuş olan merkez ordusu bastırdı
8.Ali Batı İsyanı (11 Mayıs -18 Ağustos 1919):
Özelikleri:
1.Kürtçü bir isyandır
2.Diyarbakırda etkili oldu
3.Ali Batı çatışma esnasında öldürüldü
9.Çopur Musa Ayaklanması:
Özellikleri:
1.İsyan Afyonda çıktı
2.İsyanın çıkmasında Yunanlıların kışkırtmaları da etkili oldu
3.İsyan Refet Bele tarafından bastırıldı
3. Kuva-yı Milliyecilerin Çıkardığı Ayaklanmalar
Demirci Mehmet Efe Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler vermiş olan Mehmet Efe, düzenli ordu kurulurken ilk gün*lerde düzenli ordunun emrine girmek istemedi
2.Demirci Mehmet Efe ikna edildi ve efeleriyle birlikte düzenli ordunun emrine alındı.
Çerkez Ethem Ayaklanması:
Özellikleri:
1.Yunanlılara karşı başarılı mücadeleler veren ve isyanların bastırılmasında büyük katkıları olan Çerkez Ethem düzenli ordunun emrine girmeyerek isyan etmiştir.
2.Çerkez Ethem, düzenli orduya karşı girdiği müca*delede başarılı olamayınca; 5 Ocak 1921de Yu*nanlılara sığınmış; Çerkez Etheme bağlı birlikler ise 20 Ocak 1921de düzenli ordunun emrine gir*miştir.
4. Azınlıkların Çıkardığı İsyanlar
Sebepleri:
1.Osmanlıdan toprak koparma düşüncesi
2.Emellerinin olduğu bölgelerde çoğunluk olma düşüncesi ile, Türk milletini yıldırarak, bölgeden kaçırma
3.İşlerini kolaylaştırma düşüncesi ile işgallere ze*min hazırlama
4.İşgal devletlerinin kışkırtmaları
Ermeni isyanları Gümrü ve Ankara Antlaşmaları ile bitirilirken; Karadenizdeki Rum isyanları Şubat 1923e kadar devam etti.
TBMMnin İsyanlara Karşı Aldığı Önlem*ler:
1.İstanbul ile ilişkiler kesildi
2.İstanbul hükümetinin icraatları yok sayıldı
3.İstanbulun halkı milli mücadelecilere karşı kış*kırtmak için yayınladığı fetvalara karşı; Ankara müftüsü Rıfat Börekçi fetva yayınladı
4.Damat Ferit Paşa vatan haini kabul edildi
5.29 Nisan 1920de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıka*rıldı
6.18 Eylül 1920de İstiklal Mahkemeleri kuruldu
7.İsyanlara karşı Kuva-yı Milliye, merkez ordusu ve düzenli ordu kullanıldı
İsyanların Sonuçları:
1.Anadolu daha fazla işgal altında kaldı
2.Milli mücadelenin başarıya ulaşması gecikti
3.Yunanlılar Anadoluda daha fazla ilerledi
4.Kardeşkanı akıtıldı
5.Anadolu birliği zedelendi
6.Ekonomik zayiatlar oldu
7.İsyanları bastıran TBMMnin otoritesi arttı
Açıklamalar:
1.İsyanları kışkırtanlar ve çıkaranlar kutsal değer*leri kullandılar
2.Padişaha bağlılık, milli mücadeleyi halka kötü gös*terdi
3.Asker kaçaklarının bir kısmı isyanların insan gücünü oluşturdu
4.Yunan ordusu dahî bazı dönemlerde halifelik ordusu olarak tanıtıldı
5.İsyanların bastırılmasında TBMMnin güçler birliği ilkesi etkili oldu
6.TBMMye karşı çıkarılan isyanlarda İstanbul yönetimi Milli Egemenliği; İşgalciler Milli Bağım*sızlığı hedef almıştır.
7.Milli Aşireti TBMM açılana kadar milli mücadele taraftarıydı
8.Mayıs 1919da başlayan isyanlar 1921 yılı sonla*rına kadar devam etti.
Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920)
Antlaşmanın Geç İmzalanmasının Sebepleri:
1.Mondros Mütarekesinin kalıcı hükümler içer*mesi.
2.Osmanlıyı paylaşmak isteyen devletlerin çıkar çatışmasına girmesi
3.İşgalcilerin iç isyanlar ve Yunan işgalinin sonu*cunu beklemesi
4.Kurtuluş Savaşının başlamış olması
5.Yunanlıların İzmiri işgal etmesinin paylaşım planlarını değiştirmesi.
· İtilaf devletlerine göre Osmanlı ile imzalanacak olan antlaşma, Türk halkını kısmen rahatlatır ve Mustafa Kemalden koparırdı.
· Yunan güçleri, 22 Haziran 1920de, imzalanacak olan antlaşmanın kabulüne zemin hazırlamak için, Milne Hattını aşarak; Bursa-Uşak çizgisinde harekete geçti. Yunanlılar 20 Temmuz 1920de Doğu Trakyayı işgal ettiler.
· 3 Kasım 1919da İngilizler tarafından Yunanlıların güvenliğinin sağlanması ve Yunan işgalinin yerleşmesi için, İzmir, Aydın, Ma*nisanın bir kısmı, Soma ve Ayvalıkın bir kısmını Yunan işgali altında bırakacak şekilde çizilen ve Yunanlıların ve Kuva-yı Milliyenin karşılıklı olarak geçmesi yasaklanan hatta Milne Hattı denilir.
· Bu gelişmeler üzerine Saltanat Şurası meseleyi görüşmek üzere 22 Temmuz 1920de toplandı. Yapılan şurada Rıza Paşa hariç tüm üyeler Sevr Antlaşmasının imzalanması yönünde kararını bildirdi. Saltanat Şurasının Sevr Antlaşmasını imzalamak istemesinde Bursa ve Doğu Trakyanın işgal edil*mesi etkili oldu.
· Antlaşmanın maddelerini hafifletmek için Damat Ferit Paşa Fransadaki Sevr kasabasına gittiyse de etkili olamadı.
· Sevr Antlaşmasını imzalamak için Rıza Tevfik, Reşat Halis ve Hadi Paşadan oluşan grup Fransaya gönderildi.
· İşgalci devletler Sevr Antlaşmasının imzalanması ile Şark Meselesinin hallolacağına inanıyordu.
· TBMM, Sevr Antlaşmasını tanımadığı gibi; 19 Ağustos 1920de aldığı kararla, antlaşmayı imzala*yanları vatan haini kabul etti. Türk milletinin bu antlaşmaya cevabı ise kurtuluş savaşı oldu. Halk bu durum karşısında milli mücadelenin gereğini daha iyi anladı.
· Padişah, Sevr Antlaşmasının imzalanmasını kabul etmekle hukuka ve milli iradeye aykırı davranmış*tır. Çünkü Kânun-i Esâsiye göre bir antlaşmanın imzalanabilmesi için Meclis-i Mebusanın onayının alınması gerekir.
· Sevr Antlaşması bu yönüyle hu*kuka aykırı olduğu gibi; Meclis-i Mebusanın aldığı Misak-ı Milli kararları ile çeliştiği için milli ira*deye de aykırıdır.
· Türklerin çoğunlukta olduğu Ana*doluyu böldüğü için evrensel beyannamelere de (Fransız İhtilalinin yaydığı fikirler ve Wilson Prensipleri) aykırıdır.
